Rui Araujo diak liu rezigna aan hodi salva nia aan hosi foer

.

Jose Santos S.

Ita hare notisia iha media no sai konfuzaun bot tebes ba timoroan hotu, ita seidauk hatene se mak xefi governu iha ita nia rain, Maun Boot Xanana ka Rui Araujo. Se mak lolos Primeiru Ministru?

Ema barak dehan katak Rui sai boneka iha Xanana nia liman ke nia laiha poder hodi foti desizaun, Rui halo tuir Xanana nia hakarak no Xanana volante nia tun sae no nia ba deit.

Situasaun sai volante Xanana nian laos ida ke diak ba Rui tanba nia ema jerasaun foun no nia mos mediku ida, nia presiza duni ema hanoin katak nia boneka ida? Sa mane iha nia posisaun husik ema volante nia? Hau fiar Rui iha dignidade no la bele tolera ema halo nia aan moe hanesa nee, labele husik ema hateten nia boneka ida iha ita nia katuas sira nia liman. Sa ezemplu diak Rui foo ba jerasaun foun no jerasaun seluk ke atu moris. Hau la fiar Rui hakarak aat ba rain doben maibe foin nia policy balun halo ita hotu hakfodak no halo Rui ladiak ona no hanoin katak nia trai ita hotu.

Foin Rui Araujo nia Gobernu mai ho ideia deslutu nasional, hau hakfodak tanba hodi halo deslutu ita tenki uluk iha lutu nasional maibe ita nunka rona katak ita halo lutu nasional, hahu kedas ho Governu Marii Alkariti nian too ohin loron ita la rona katak Timor-Leste dekreta lutu nasional, neebe dehan dadaun Gobernu halo deslutu nasional, hau hanoin sira iha Governu goza fali povu nia terus no laiha seriedade hodi ukun. Prezidenti Saudozu Nicolau Lobato nia ruin ita la hetan, ita nia relasaun ho Indonezia diak tebes, wainhira mak ukun nain sira iha korajen hodi eziji Indonezia nia Gobernu hatudu Saudozu Nicolau Lobato nia ruin? Ita nia heroi numeru satu ita seidauk hakoi ho dignidade no ita bele halo ona deslutu nasional? Ita Povu lakoi halo deslutu tanba ita laos maupagador, seidauk oras atu halo deslutu.

Fulan Agostu gobernu rasik oho luta nain no foin halo fali deslutu? Parese goza ema nia terus ho sadik no kontenti.

Rui Araujo nia Gobernu foin hakarak kontrola ema kritika Gobernu. Hau la fiar katak medida ida nee Dr Rui Araujo mak foti, hau konese oituan Rui Araujo no hau hatene katak nia ema demokratiku, nia ema jerasaun foun, intelijente no laiha hanoin hodi taka povu nia lian. Rui ema intelijente no nia hatene katak la ba konsegue taka ema nia ibun tempu naruk, iha Intranet iha meius oinoin hodi ultrapasa restrisaun balun ke Gobernu balun tau hodi timoroan labele asesu website balun. Fulan balun liu ba hau ba fatin ida no Gobernu lokal bandu asesu Facebook no hau uza software ida no hau iha asesu tomak ba website hotu no laos hasoru lei nem ida. Karik governu uza metodus hanesa nasaun ditador sira, hau sei hanorin hau nia maun alin sira metodus hodi asesu nafatin inttranet. Ohin loron Gobernu laiha tam poder hodi bandu liverdade espresaun tanba iha meius legal oinoin hodi nafatin foo sai ita nia hanoin ho liverdade, tanba mundu meioria demokrasia no ita hetan protesaun ho lei internasional balun no Timor-Leste ratifika lei sira nee.

Gobernu bele halo lei cibercrime no implementa iha rai laran, maibe sira ba taka ibun timoroan iha rai liur? Lei Timor-Leste nian aplika iha nasaun seluk? Wainhira Gobernu implementa lei hodi taka ema nia  ibun hau hanoin katak sei halo aat liu tanba ema barak sei ba luta hasoru medida ida nee, organizaun internasional  protesaun liberdade espresaun no demokrasia ba tau atensaun iha ita nia nasaun, nasaun iha mundu tomak sei bele foti medidads hasoru Timor-Leste hanesa sansaun balun tanba Gobernu ditador ida no nasaun demokratiku sira lakoi iha asosiasaun ho Gobernu antidemokratiku no komunista. Iha 1975 Indonezia halo invazaun tanba hanoin ema FRETILIN ema komunista no perigu ba rejiaun. Ita lakoi mundu hare ita nia nasaun iha tinan 2015 hanesa ditadura ida, nasaun balun ke ajuda ita iha tempu funu nian ba hanoin saida?

Povu Timor terus sekulus barak ho rejime ditadura, hahu ho Portugal no depois Indonezia. Povu ida nee merese 'deslutu' duni maibe laos hosi ita nia matebian sira, presiza 'deslutu' hosi esplorasaun, terus, kiak, doensa, hanehan no mukit. Too ona tempu hodi kore tristi ke povu iha iha nia fuan, too ona tempu povu hetan felisidade tomak tanba povu merese.

Rui Araujo tenke rezigna aan hodi salva nia aan hosi foer, Rui la presiza sai ema nem ida nia boneka, Rui la presiza povu goza nia tanba nia Primeiru Ministru bosok. Rui la presiza halo foer liu tan Partidu historiku FRETILIN. Rui la presiza ema volante nia.

Karik Rui laiha kulpa ka nia laos  autor hosi politika foer ke dadaun ita assiste maibe Rui mak lori todan hotu. Hanesa Mauk Moruk nia mate, se mak fiar katak Rui Araujo mak haruka forsa sira oho? Hau la fiar Rui hakarak oho Mauk Moruk, hau la fiar liu maibe se mak Primeiru Ministru? Se mak hetan responsavilidade? Rui Araujo tanba nia numeru 1 iha gobernu. Neebe hau dehan katak ema balun aprobeita Rui hodi halo politika foer hodi Rui Araujo lori todan no estraga FRETILIN nia naran. Rui bele sai PM ida ke diak ba Timor maibe la bele ema volante nia, ema volante nia mak tenke povu hodi nia ukun ba fo povu prosperidade laos ukun hodi foo prosperidade ba ema elite deit, ka hodi foo prosperidade ba ema naukteen sira.

Sei tempu hodi Rui salva nia aan hosi foer, tenki rezigna aan no too 2017 diak liu hadia FRETILIN ba eleisaun lejislativa no karik povu hakarak no FRETILIN merese sira sei fo sira nia fiar ba Partidu FRETILIN. Rui laiha lejitimidade barak ohin loron tanba povu la vota ba nia, neebe nia resposavilidade bot liu  hodi ukun ho diak no hodi defende povu nia intrese tanba presiza hetan fiar hosi povu maibe Rui ho nia politika ohin loron hau sei fiar katak FRETILIN sei hetan dezastre bot iha tinan 2017, bele lakon totalmente hanesa UDT, PSD. Ita hare deit rezultadu FRETILIN monu tebes, ohin loron partidu minoritariu ida, laiha forsa hodu ukun mesak, karik Rui kontinua ukun ho politika ditador nian, FRETILIN bele desaparese iha 2017.

Rezigna ba Rui Araujo hodi salva ita nia aan rasik no hodi salva Partidu historiku FRETILIN. Hodi salva Maun Boot Xanana hosi tahu maibe Rui mak tama iha tahu laran, loron ida hakarak sai no labele ona.

Obrigadu wain.

.