quinta-feira, 10 de novembro de 2022

Ramos-Horta koalia hanesan ema beik! Nia la hatene saída maka doutrina separasaun poderes


Zizi Pedruco

Triste tebes bainhira hau lee entrevista ida ke Prezidente Ramos-Horta fo’o ba ajensia Lusa ne’ebe nia halo kritikas makas tebes ba ita nia sistema judisial, Prezidente da Republika hanesan orgaun soberania ida labele halo intervensaun ba orgaun soberania seluk hanesan poder judisial, nia koalia hanesan ema beik loos.

Ramos-Horta ema matenek tebes ka foin maka katuas ninia beik komesa sai fali? Bainhira ita boot kritika ita nia sistema judisial no dehan katak sira ema partidário, ita boot tau oituan liman ba ita boot nia konsiensia no hanoin ba saída maka agora Sr. Prezidente halo? Ita boot mos halo interferensia makas tan deit la kontente ho ita boot nia belun (Emília Pires) nia sentensa ka? Ita hotu hatene katak Emília Pires ema besik tebes Ramos-Horta, ida ne’e laos mos violasaun ba separasaun poderes?

Hau nia oan feto estuda “Law” no nia haruka hau dehan ba Sr. Prezidente ba lee no estuda oituan livru  “ The Spirit of Laws” by Baron de Montesquieu. Depois bele mos empresta ba ema boot balun ke presiza tebes lee livro ida ne’e. Hau nia oan lee tiha ona no dehan katak livro ida ne’e politiku maubeik hotu tenke lee duni hodi aprende la tau sira nia inus iha fatin ke laos sira nia kompetensia, karik labarik feto loos duni…Se osan laiha ba sosa, nia bele empresta livro ida ne’e ba ita boot sira. Labarik feto ne'e ema diak tebes...

Ramos-Horta dehan ba Lusa katak “setor judisial Timor nian komete atus injustisa , sama leis, tanba la hatene leis ka tanba politika.”

“Ema ke iha responsabilidade aplika lei komete atus injustisa iha ita nia rai”, dehan Ramos Horta ba Lusa. Ne’e ka? Tribunal deit maka komete atus injustisa iha ita nia rai? HAHAHAHA. Ramos-Horta, loron kalan instituisaun sira seluk komete injustisas boot tebes hasoru povu Maubere, tanba sa ita boot nonok? Hau hatene, tanba povu laos ita boot nia belun boot hanesan Emília Pires, los ka lae? Los duni…Moe laiha!

“ Atus ne’ebe pratikadus tanba ignorância lei nian, tanba la hatene didiak Kodigu Prosessu Penal nomos tanba politika, laos tanba pressaun maibe tanba ema ida-ida nia hanoin politika", hatete Ramos-Horta ba Lusa.

Ramos-Horta dehan katak nia sei foti medidas hodi hadia erros judisiais sira ne’e no nia sei buka indeminiza vitima sira. Bosokten, Ita nia lei la fo'o dalan ba Prezidente halo interferensia. 

Prezidenti koalia ida ne’e hodi fo’o reasaun ba rekursu ninia belun boot eis ministra das Finansas Emilia Pires halo ne’ebe ninia defesa considera katak Tribunal Díli  komete errus barak julgamento nian.

Horta  lee tiha ona ninia kompetensia iha ita Lei Inan ka seidauk? Diak liu ba estuda oituan artigo 85 to'o artigo 89, hodi nune’e lalika foti aan hodi koalia arbiru deit  no bosok tun sae...se la hatene lalika koalia sala, livra!!!!!!!! Se laiha Konstituisaun hau mos bele empresta, bolas pá! Imi orsamentu ass tebes karik bele sosa livrus balun...

Ita nia sistema judisial sei iha falha oituan, ida ne’e los duni, maibe laos tanba ema beik ka ema politizadu ka la hatene leis, lae! Ita nia instituisoens hotu-hotu maka sei frágil tanba ita sei konstroi neneik ita nia Estadu Direitu Demokratiku, maibe inteferensias hanesan ita boot nian maka triste tebes no hamonu duni Timor-Leste nia naran iha mundu nia leet no enfrakese ita nia instituisoens sira. 

Ukun nain barak maka sei la hatene ukun no ukun deit ba sira nia interesse, hodi foti aan, la hatene ukun ho domin hodi hasai povu husik kiak no mukit, Ramos-Horta inkluidu ho klasse “privilegiadu” ida ne’e. 

Ho deklarasaun Prezidenti halo maka enfraquece no desacredita duni ita nia sistema judisial no  Prezidente Republika devia sai garante ba normal funsionamento instituisoens Estadu nian, laos hahu konflitu iha ita nia instituisoens nia laran, no sai advogadu defeza ba ema korruptu sira hanesan Emília Pires.  

Ramos-Horta sai Prezidente ba Timoroan hotu, laos deit ba elite ida ka ba ninia belun sira. Halo kritika ba ita nia sistema judisial tanba la konkorda ho Emilia Pires ninia sentensa ne’e hatudu katak Prezidente ukun deit hodi defende ema boot sira , moe laiha? 

Lei ba ema hotu laos deit ba ema kiik, tau ida ne’e iha ita boot nia kakutak no ba estuda oituan tan  ita nia Lei Inan, presiza duni hodi la koalia hanesan ema beik ida...

Moe oituan ba...

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.