“Xanana-Mari Hamutuk TL Sei Manan GS”

.

Jornal Nacional Diario - Sesta-feira, 06 Dezembru 2013 

Reprezetante povu iha uma fukun Parlamentu Nasional (PN) fiar katak Timor-Leste (TL) sei manan Australia iha Tribunal arbitrajen ba negosiasaun mina matan Greater Sunrise (GS), tanba Forsa Lider nasional Kay Rala Xanana Gusmao no Mari Alaktiri hamutuk ona laiha ema ida mak sei manan rai lulik ne’e, mesmu nia halo manobra oi-oin atu hamonu. 

Deputadu Paulino Monteiro husi bancada PD hateten katak, buat barak ne’ebe akontese iha Timor ne’e interese no estratejia Australia nian hodi halo rungu rangga ho intensaun atu hafraku seguransa rai laran, nune’e TL sadere nune’e sir abele esplora riku soin ne’ebe iha hanesan mina no gas. 

“Hau fiar katak, ho ita nia primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao no Eis Primeiru Ministru Mari Alkatiri hau hanoin bele ona para hasoru ema estranjeiru, liu-liu ema ne’ebe hakarak naok ita nia mina,” dehan Deputado Paulino ba JN-Diario, Kinta (5/12) iha PN. 

Nia mos lamenta tebes atuasaun no hahalok intelejensia Australia nian hasoru advogadu TL, tanba nudar nasaun vizinhu, amigo no rai ida boot hanesan ne’e lapudia hatudu nia mal atitude nune’e. 

Deputado Paulino Monteiro ne’e la konkorda ho situasuan Australia liu-liu ba direitu Timor nian ne’ebe mak sira rasik hakarak viola ne’ebe la tuir akordu ne’ebe mak iha no rikeja ne’ebe mak iha duni iha ita nia rain, liu-liu minarai. “Iha lei internasional hatur katak mina ne’e ita nian, entaun Australia labele mai halo nia brutalidade hasoru ita mesmu ke ita ne’e foin ukun an,” tenik Deputadu ne’e. 

 Iha fatin hanesan, Deputadau Mateus de jesus husi bancada CNRT hatete, saida mak intelejensia halo ne’e nia influensia laiha, tanba TL nudar nasaun ida defende nia direitu nune’e bele jere hodi halo dezenvolvimentu ba nia rain no povu. 

 “Hau sujere ba nasaun ne’ebe deit bainhira iha nasaun ruma mak lori problema ba iha oin signifika katak sira hakarak defende sira nia direitu nune’e, husu ba nasaun Australia hodi hatete ba intelejensia sira ne’ebe mak halo asaltu ne’e atu fo liberdade ba ema, atu ema ida-idak lori nia direitu ba iha deiszaun forum hodi deside,” Presidenti Komisaun Etika no prestasaun, Deputadu Mateus de Jesus Sujere. 

Antes ne’e, iha loron (03/12) Serviso informasaun Intelegencia Australianu (ASIO) halo asaltu Advogadu Timor-Leste ba arbitrajen Internasional, liu-liu Maritime Agreement for Timor Sea (CMATS) iha nia servisu fatin inklui uma hodi prende dokumentus saida deit mak nia lori, maibe gras de dues dokumentus sira ne’e iha hotu ona Holanda.

.