Konta Istoria Rezistensia “Xanana Ho Lider Rezistensia Sira Tanis”

.

Jornal Nacional Diario - Tersa-feira, 13 Novembru 2013

Laos buat foun ba povu Timor Leste wainhira haree Xanana Gusmao tanis, lider rezistensia ne’e ema ida nebe hadomi povu, lakohi ninia povu moris terus no susar, tan nee wainhira koalia kona ba povu nia sofrementu no mos koalia kona ba istoria luta ne’e, sempre ho matan been tamba lembra terus no susar nebe nia rasik infrenta hamutuk ho maluk FALINTIL sira durante tempo rezistensia.

Tan ne’e, iha segunda (11/11) ba ne’e Xanana Gusmao dala ida tan la tahan ninia mata ben suli dala ida tan hodi habokon ninia hasan wainhira kontra istoria funu nian iha dialogu iha CCD.

 Xanana Gusmao laran moras hodi tanis tanba senti kanek ho akuzasaun ne’ebe hato’o husi Mauk Moruk ne’ebe hateten katak, nia trai revolusaun no FRETILIN no mos nega buat ne’ebe nia halo durante ne’e. Xanana tanis ne’e konta istoria ne’e, halo lider rezistensia sira hotu ne’ebe partisipa iha dialogu ne’e mos sente fuan moras no la sente matan wen mos monu.

“Se hau bele iha kbi’it itoan no fim kontinua, haul abele aseita kuandu ema ida mai dehan katak, buat hotu aat, iha 1984 dehan katak, hau trai revolusaun no FRETILIN, ohin loron se mak trai FRETILIN, se la’os Mauk Moruk entaun labarik oan sira ne’ebe matenek ne’e,” esklarase Xanana ho Matan Wen no baku suratahan ne’ebe iha nia liman ne’e hodi baku ba podium. Antes Xanana hahu konta istoria rezistensia ne’e, Xanana hahu lee uluk dokumentus ne’ebe Konsellu revolusaun haruka ba nia, antes atu tama ba iha loron dialogu. “Iha surat ne’ebe ita hita hetan, iha kedas pajina dahuluk hateten katak, kontradisaun ne’e mosu iha rezistensia armada nia laran iha tinan hirak liu ba, depois ita restaura ita nia independensia, konsekuensia negativu mak la ses husi ukun-an sira nia lalaok, hanoin no parte teoritika, sempre hamosu konflitu no vertikais,” Xanana afirma.

 Kontradisaun neebe temi dadauk mos mosu iha tinan 1983, momentu defisil rezistensia ne’ebe kontradisaun mosu tamba eis kamarada no eis kompaineiru Kay Rala Xanana Gusmao nia hahalok, ne’ebe viola prinsipiu diresaun koletivu nian hodi nia pozisaun de autorikariu I abuzu de poder. Hodi partikularidade ida ne’e, Xanana konsentra for a da ‘humanidade’ bazika diretiva i koletiva durante periodu rezistensia nia laran ate agora.

Kauza husi kontradisaun ida ne’e mak mosu krizi politika military, krize ne’e mak forsa armada komadante Armada brigada Vermelha Mauk Moruk, ne’ebe mos ho kna’ar seluk, hanesan membru Comite central FRETILIN (CCF) segundu jerasaun nomos membru CCF.

“Lori kontraidsaun ne’e tu’un ba aspeitu negativu ba ita nia rezistensia armada, entertantu Mauk Moruk desidi hodi tuun hamutuk ho nia povu iha villa ne’ebe kontroladu husi doutores Indonezia,” ida ne’e mak dokumentus ne’ebe konselu revolusaun haruka ba Xanana hodi Xanana fo resposta ba pergunta sira ne’e, antes atu realiza dialogu.

 Hatana ba ezijensia husi konselu revolusaun nian ida ne’e, Kay Rala Xanana Gusmao hateten katak, tanba iha momentu ne’eba nia fiar katak, Timor-oan barak, liu-liu nova jerasaun, la konese ninia envolvimentu iha FRETILIN, no iha periodu rezistensia.

Tanba ne’e, Xanana tenki informa ba ema hotu-hotu katak, 1974 mosu, Timor oan matenek barak buka halibur-an iha organizasaun politika ne’ebe hamrik, ida mak Sr. Mari Alkatiri.

Xanana hili ba Darwin, atu buka servisu sai operariu ka badaen, hodi fila fali iha Outubru tinan refere, iha Dili sai Jornalista no no simpatiza FRETILIN, iha 1975, Xanana envolve-an directamente ona no iha golpe, Xanana hetan dadur husi UDT iha Agusto, iha sede FRETILIN nia duni.

Ho ida ne’e, Xanana sai membru CCF iha Outubru 1975, ho pozisaun Vice sekretariu ba departementu informasaun, hodi nune’e servisu iha emprensa no kaer Jornal FRETILIN nian. Iha fulan Novembru 1975, Xanana partisipa reuniaun iha uma ida iha lahane, ne’ebe tempu ne’eba, Sr. Xavier do Amaral mak hela iha neeba, ho membru seniors CCF nian, hanesan Nicolau Lobato, Maulear, Mari Alkatiri no seluk tan.

Enkontru ida ne’e atu halo desizaun atu deklara unilateralmente Independensia ba Timor Leste, hodi desizaun ida ne’e, ikus mai Xanana sai nudar vice sekretariu ba departementu informasaun nian, responsavel ba instrusaun teztu proklamasaun ne’ebe Francisco Xavier do Amaral lee iha 28 Novembru tinan 1975.

 “Tamba ne’e mak hau dehan, se mak hakarak koalia FRETILIN, ba BP7, la’os koalia FRETILIN ida, 2000 no 2005, ka 1981 no 1982, mak mai fali dehan katak, FRETILIN sira mak halo,” dehan Xanana. Se joven sira la hatene istoria no istoria atu lao ba iha ne’ebe, tanba agora Xanana iha ona partidu ida, ema barak hatene katak, kontra.

Tanba inimigu tama tiha ona iha Atabae, nuudar rezultadu husi reuniaun CCF, iha atual kuartel jeral PNTL, membru CCF sai kuluna, Fera Lafaek, Mauhuno ho Xanana destaka ba mota loes hodi akompania forsa iha segundu komandante Hermengildo Alves nia komandu to’o 10 Dezembru 1975.

 “Iha 10 de Dezembru ami hotu ba hasoru malu ho komandu da luta iha Laulara, no simu orden husi Vise Prezidenti FRETILIN Nicolao Lobato, Xanana ho Fera Lafaek fila ba destaka iha Tibar ho forsa sira hodi impede inimigu sa’e ba Ermera, tanba ne’e hau atu dehan ba povu tomak katak, atu se deit mak koalia FRETILIN kotuk, lalika mai inventa sasan, laos foin sa’e oan ida mak depois mai koalia ba povu ne’e hanesan fali ami sira ne’ebe uluk kedas FRETILIN,” afirma Xanana.

Iha Maiu 1976, Xanana tuir reuniaun CCF iha soibada, ne’e mak xanana sei la premiti sira seluk neebe mak seidauk sai membru CCF iha tempu ne’eba, hanesan hatene liu fali ema seluk. Reuniaun Soibada ne’e importante tebes, tanba iha reuniaun ne’e hasai medidas estratehikas tebes, atu organiza estrutralmente membru rezistensia, hodi hasoru populasaun iha areas politikas, hodi estabelese fatores Zonas.

 Husi reuniaun Soibada mos, Xanana simu kna’ar hanesan adjunto, no koloka ba reujiaun Viqueque, ho Inacio Fonseca ne’ebe hanesan CCF, nuudar sekretariu rejaun, tanba inimugu destaka fali ba parte Leste hodi toma konta ba Viqueque sorin Ossu, sorin Watulari no Watukarbau.

“Hau mai esklarese faktus, se deit mak iha 1975 membru CCF hanesan hau, ida tama ikus ne’e, lalika, diak liu nonok, se-se deit mak partisipa iha primeiru konferensia nasional, ba reorganizasaun da luta tenki lembra buat sira ne’e hotu, no tuir hau hatene, tuir hau lembra, Sr. Mauk Moruk la partisipa iha konferensia ne’eba,” deklara Xanana.

Tanba ne’e Xanana husu ba konselu revolusaun katak, hakarak partisipa iha prinsipiu demokratiku iha prosesu ukun-an ninia, kria partidu ho programa ne’ebe diak hodi aprezenta ba povu atu bele povu hili. Alende ne’e, Dr. Mari Alkatiri ne’ebe sai moderador ba dialogu ne’e hateten katak, sorte Mauk Moruk mai hodi ema hotu bele rona buat sira ne’e hotu.

“Hau lamenta tebes i hau hanoin katak iha tempo karik, aban bain rua sr. Mauk Moruk bele partisipa iha dialogu ida ne’e, para it abele tau ita nia istoria iha ita nia fatin,” katak Alkatiri. Dala barak tamba ema la rona buat sira ne’e durante tinan naruk, rai laran mos sai la preparadu ho buat sira ne’e, komesa istoria bar-barak no intensaun bar-barak atu hetan fatin para moris hodi buras,” esplika Alkatiri.

Aleinde ne’e, Maijor jeneral Lere Anan Timur hateten, los duni Mauk Moruk mai provoka hodi ema hotu konta istoria maibe Mauk Moruk lalika halimar atu halo revolusaun, tanba kuandu halo revolusaun F-FDTL sei tun kaptura nia ho nia grupu sira hotu. Iha fatin hanesan, Veteranu Francisco guterres ‘Lu-Olo’ actual Prezidenti Partidu FRETILIN hateten, aban ba oin Governu tenki investe osan para depois bele hakerek istoria luta ba libertasaun ne’e ho loloos, se lae ema konta arbiru deit ona istoria Timor-Leste nian ne’ebe infrenta ho ruin no ran.

Nune’e PM Xanana hateten, iha tinan 2014 agora nia sei tau orsamentu duni para oinsa bele produz istoria Timor-Leste nian, nune’e jerasaun agora no jerasaun tuir mai bele aprende ho diak. PM Xanana rasik hili ona Dr, Rui Maria de Araujo eis Ministru Saude iha Primeiru Governu Konstitusional atu bele hakerek istoria Timor-Leste nian ne’e.

Nota do blogue:  A HIPOCRISIA NO SEU MELHOR! Que pena que estes canalhas CRIMINOSOS não convoquem um debate na TVTL para falarem sobre a pobreza e a miséria do povo, que pena! Se não fosse este povo que vocês pisam e maltratam, a arriscar a vida e  a votar em 1999, vocês estavam todos ainda nas montanhas, seus ANIMAIS INGRATOS!!!
Lágrimas de crocodilo, narcisistas de merda!!!
Se de facto, amassem esta terra e este povo, CHORARIAM TODOS OS DIAS COM O POVO E COM O SOFRIMENTO ATROZ QUE ELE ENFRENTA DIARIAMENTE. FOME, DOENÇA E MISÉRIA, NÃO SÃO MOTIVO PARA LÁGRIMAS, O QUE MAIS É?
FDP!!! Agora estão todos juntinhos, é mas é para apararem os golpes uns dos outros e assaltarem o dinheiro deste povo heroico! PORCOS! CÃES SELVAGENS! CORDA COM ELES!!! VÃO MAS É TODOS PARA A PUTA QUE PARIU!!! Zizi Pedruco

.