“Estatutu TL Ameasadu EITI”

.

Jornal Timor Post - Tersa-feira, 27 Novembru 2012 

Estatutu Timor Leste ba EITI (Estrativa Industria Trasparansia Inisiativa) ameasadu tamba kompania ne’ebe halo produsaun ba mina iha tasi Timor inklui Chonocohilips no Woodside, oras ne’e seidauk prepara halo publikasaun relatoriu EITI-TL 2010 to’o 2011. 

Tuir Kriteiru EITI nian, TL tenki publika relatoriu kada tinan iha loron 30 fulan Dezembru, katak, relatoriu ba tinan 2010 nian, Governu liu husi komponente tolu mak hanesan kompania/industria, Sosiedade Sivil no Governu rasik tenki halo ona publikasaun antes tinan 2012 remata. 

Maibe, bainhira enkontru ba dala ikus entre komponente tolu EITI-TL nian, segunda (26/11), iha Farol, Dili, reprejetante kompania/industria ne’ebe partisipa mos iha momentu ne’eba Country Manager ChonocoPhilips Timor Leste, Jose Lobatu husu atu prolonga tan tempu ba publikasaun relatoriu atu sir abele kompleta tan relatoriu husi kompania nian. 

 Prezidenti Governu iha MSG, EITI Filipe Nery Bernardo, liu husi konferensia Imprensa iha salaun EITI-TL, Farol, Dili foin lalais ne’e hateten, Timor Leste tarde halo publikasaun ba relatoriu ne’e maka sei fo impaktu ba Timor Leste nian komplementasaun ba EITI. 

“Kuandu ita publika tarde mak nia implikasaun ita (TL) la ‘complain’ ona, tanba loos ne’e kada tinan rua ita tenki publika, kuandu lae mak implika mos ba ita nia estatutu, maibe iha prinsipiu ita sei nafatin ho komitmentu atu implementa nafatin EITI iha ne’e (TL), dehan nia. Entertantu, hafoin konferensia imprensa, alternate-Director of FSG CSO Reprezetantiva EITI, Remigio Vieira Laka, ne’ebe partisipa mos inkontru ikus husi komponente tolu ne’e hateten, nia parte la konkorda tebes ho pozisaun Governu ne’ebe konsege monu ba influensia kompania nian hodi hadia fali publikasaun relatoriu EITI-TL. 

Impaktu husi EITI-TL tarde publika relatoriu ne’e, Laka hatutan, bele estraga performa TL nian iha mundu (EITI), no publiku mos mosu pergunta ba Timor Leste nia transparansia no vontade diak, ou sei ale EITI/publiku bele dehan ita subar buat balun. Iha entervista ho Timor Post, Laka mos lamenta tebes ho desizaun governu nian hodi haruka sai jornalista sira husi salaun EITI-TL Farol, Dili, tanba derepenti rina informasaun katak kompania seidauk pronto, enkuantu antes ne’e governu rasik mak konvida jornalista sira atu ba halao kobertura ba publikasaun relatoriu refere. 

Tuir Laka, enkontru ne’e loloos ne’e la iha segredu ida, nia dehan, inkuantu jornalista sira marka mois prejensa hatudu mos sinal katak, Timor Leste laiha segredu ruma iha relatoriu EITI-TL.

,