Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ “Polemika Monumentu 12 Novembru”

.

Jornal Timor Post - Tersa-feira, 13 Novembru 2012 

Prezidenti Partidu Frenti Revolusionariu Timor Leste Independente (FRETILIN), Francisco Guterres ‘Lu-Olo’ husu Governu ho Estadu atu harii monumentu 12 Novembru, nune’e bele rai hela memoria ida ba jerasaun foun sira. 

“Hau rona iha tempo tinan liu ba kotuk, estadu atu harii monumentu ida ba masakre 12 Novembru nian, maibe to’o agora monumentu ne’e seidauk iha,” Francisco Guterres Lu-Olo ba Jornalista sira, Segunda (12/11), antes hala’o serimonia loron 12 Novembru. 

Tuir Lu-Olo, dever estadu nian atu bele harii monumentu ida, atu nune’e bele sai memoria ida ba jerasaun foun tuir mai. 

 “Hari’i monumentu ne’e para bele marka istoria ida ba joven sira tuir mai lembra nafatin katak, iha fatin ne’e duni, loron ne’e duni mak joven feto ho mane aseita sira nia sakrifisiu vida tomak ba ukun rasik-an,” Lu-Olo tenik. 

Lu-Olo haktuir tan katak, Joven sira ne’e hotu nia sakrifisiu mak ohin loron 12 Novembru nakonu ho istoria no nakonu ho memoria, ba ita nia joven feto ho mane sira iha fatin ida ne’e duni, ho liman mamuk loke sira nia hirus matan ho sakrifisiu boot tebe-tebes hodi fakar ran atu liberta ita nia rain hodi hetan independensia, tanba loron 12 Novembru hanesan loron nasional, partikularmente loron ba Juventude sira nian, maibe loron ne’e mos para atu lori ita hetan ukun rasik an. 

Prezidenti partidu FRETILIN ne’e afirma, tinan 10 ona ita independensia, ita hotu tenki hamutuk halo reflesaun tan dala ida, para oinsa mak ita atu bele hahi no hanai nafatin heroi sira ne’ebe mak fo sira nia vida tomak ba independensia, agora oinsa mak it abele hahi no hadia ita nia povu sira nia moris ho dignidade, tanba ohin loron povu barak mak sei moris iha kiak no mukit. 

 “Sei ita fo honra no Gloria nafatin ba ita nia heroi sira, husik hela rekadu ba ita neebe sei moris iha nasaun ne’e, ita tenki kontinua servi nafatin ita nia povu doben ida ne’e,” nia sublinha. 

Tan ne’e, lider politiku ne’e husu Timor oan hotu tenke halo esforsu maka’as, liu-liu ban ain ulun sira ne’ebe kaer ukun atu bele halo reflesaun didiak katak, heroi sira mate la husu buat ida ba sira nia an, maibe sira ho espiritu ida ke nasionalizmu ho espiritu patriotiku maka’as tebe-tebes, aseita sakrifisiu para la monu ba rai. 

Entertantu, Prezidenti Komite 12 de Novembru Gregorio Saldanha laiha informasaun kona ba estatuta ne’ebe hari’i iha igreija Motael nia oin. Lideransa mate restu 12 Novembro ne’e koalia bainhira sobreviventi balun husu kona-ba assuntu estatua, iha konferensia internasional, iha salaun Nobre Ministeriu negosiu Estranjeiru no Koperasaun, Domingu (11/11). 

 “Hanesan Timor-oan laos hau lakonkorda ida ne’e, maibe tanba buat ne’e uluk laos hanoin atu estatuta maibe atu halo deit monumentu,” nia hatutan. Entertantu, tuir informasaun ne’ebe hato’o husi sobreviventi balun katak, estatuta ne’ebe oras ne’e halo dadauk iha Motael la refleta imazen sebastiao nian. 

“Estatua ne’e la’os Sebastiao nian, ema ne’ebe mak halo sai hanesan estatua ne’e, oras ne’e sei moris hela, nain rua ne’e ida naran Amali no ida naran levi, Ida Levi mak laran an ne’e, (Oras ne’e iha Portugal), no ida Amali mak hakneak ne’e (Oras ne’e iha becora), tanba ne’e sei sai polimika boot,” Sobrevibenti ne’e hateten, bainhira halo vizita ba estatuta refere. 

.