Akordu CMATS “TL Hakarak Muda-Australia Mantein”

.

Jornal Nacional Diario - Sesta-feira, 22 Fevereiru 2013 

Akordu Certain Maritime Aggrement on Timor Sea (CMATS) nebe atu mate iha Fevereiru, sabadu mai ne’e, Timor Leste hakarak muda maibe parte Australia nia kontinua mantein akordu ne’e. 

Governu Timor Leste preokupa tebes ba akordu ne’e tanba la fo benefisiu ba Timor Leste, iha akordu ne’e Timor Leste-Australia labele halo reklamasaun ba lina fronteira durante tinan 50 nia laran. 

Tratadu ne’e asina tiha ona husi eis Ministru Negosiu Estranjeiru Timor Leste, Jose Ramos Horta no MNE Australia Alexander Downer iha Sydney, Australia iha loron 12 Janeiru 2006 ho nia durasaun tinan 50 mak foin remata. Tratadu ne’e rasik kontempla, durante explorasaun gas no mina iha Tasi Timor, nasaun rua, Australia ho Timor Leste labele halo reklamasaun kona ba lina fronteira tasi nian, hein to’o tinan 50 mak ida-idak foin hola desizaun kona ba asuntu ne’e. 

“Ita sei buka hela opsaun ne’ebe diak ba Timor Leste husi tratadu certain Maritime Agreement on Timor Sea (CMATS), saida mak hau hakarak dehan, agora mak ita preokupa tebes kona ba tratadu ne’e, tanba ho nia durasaun durante tempu naruk, dala ruma it abele hili dalan unilateralmente hodi sai husi tratadu ne’e, maibe ita tenki deskute lai ho governu Australia,” hateten Alfredo Pires ba Jornalista hafoin enkontru durante minutu 48 ho Ministru Enerjia no Turizmu Australia, Martin Ferguson iha Fomentu, Dili Kinta Horesik. 

Alfredo hateten, Prezensa Ministru Martin Ferguson iha Timor Leste atu hala’o diskusaun kona ba kestaun transparansia, dezenvolvimentu rekursu humanu entre nasaun rua iha parte rekursu no petrolium, kona ba diskusaun tratadu CMATS ne’e Ministru Martin Ferguson laiha kompetensia, maibe MNE Australia Bob Car mak iha, tanba wainhira asina akordu ne’e, Alexander Downer no Jose Ramos Horta mak asina. 

“Ami la’os laiha kompetensia, maibe agora Australia mos besik ona atu halo eleisaun, ne’ebe dala ruma Ministru ne’e mos bele troka, ne’e mak hau hanoin ita la presiza diskute buat barak ho nia,” Alfredo fo hanoin. Alfredo Pires esplika, maske akontese buat seluk iha tratadu CMATS, maibe kona ba asuntu greater sunrise, teknikamente Timor Leste kontinua mantein nia pozisaun hodi dada kadoras minarai mai Timor Leste. 

Iha fatin hanesan, Ministru Enerjiatiku, Rekursu Naturais no Turizmu Australia, Martin Ferhuson afirma, parte Ausralia hakarak kontinua akordu CMATS, maibe atu halo diskusaun klean kona ba kestaun ne’e kompetensia Ministru Negosiu estranjeiru husi nasaun rua nian. 

“Ami hakarak servisu hamutuk iha industria petroleum hodi partisipa iha prosesu dezenvolvimentu Timor Leste ne’ebe mak hau sei kontinua deskute ho Ministru Pires, hau bele dehan, Assuntu CMATS bele kontinua deskute ho nasaun rua,” hateten Ministru Martin. 

Ministru Enerjitiku, Rekursu Naturais no Turizmu Australia, Martin Ferguson ho nia delegasaun to’o iha Timor Leste, Kinta (21/2) oras 07:00 Otl, ho aviao Privadu ho marka ‘Royal Australian Air Force’. 

.