“FRETILIN Kontra Lei Pena Medida Privativa-Naun Privativa”

.

Jornal Independente - Segunda-feira, 27 Maiu 2013 

Bancada Opozisaun FRETILIN Kontra lei pena medida privativa-Naun Privativa, ne’ebe aprejenta Ministeriu Justisa, tanba lei ne’e fo oportunidade ba Tribunal hodi fo indultu ba prizioneiru sira. 

Vise Prezidenti bancada FRETILIN, Francisco Branco hateten, proposta lei ne’ebe aprezenta kontra konstituisaun RDTL artigu 31, pontu 4 kona ba “laiha ema ida mak bele hetan julgamentu no kondenadu liu dala-ida, kona ba krime ida de’it. 

Tuir nia, proposta ezekusaun pena medida privativa no naun privativa atu fo liberdade ba prizional sira iha kadeia ne’e loos no justu. Tanba, konstituisaun artigu 96, numeu 1, alinea b fo dalan, bele husu autorizasaun ba Parlamentu nasional bele autoriza, bainhira Governu husu autorizasaun halo proposta lei ruma. 

Maibe, deputadu opozisaun ne’e la konkorda ho propsota lei artigu 2 alinea e ne’ebe atu fo poder ba Tribunal, atu bele muda tun sa’e prizioneiru nia tinan, ne’e la bele akontese. 

 “Ami la konkorda mak iha artigu 2 alina e ne’e maka ami kestiaona deside, modifika, subtitui no atu halakon prizioneiru sira nia pena, ne’e la loos, tanba ita la hatene klaru atu aumenus ka aumenta tinan,” dehan nia, iha uma fukun PN foin lalais. 

Branco informa katak, ema ida hetan tiha tinan sanolu, maibe lei fo fali poder ba Tribunal atu desidde, hodi muda fali ema ida nian tinan ka subtitui no halakon. 

Ne’e duni, nia dehan, tribunal bele hamosu desizaun oin seluk, hodi bele halakon ema nia pena no bele fo liberdade, ema bele hetan kondenasaun dala ida deit hisi tribunal, laos dala rua. Nia dehan, tuir kotiudu lei ne’e hateten, prizioneiru ida tama kadeia tinan 5 bele muda fali ba tinan 9, tanba iha proposta lei ne’e hateten deside atu halo modifikasaun, subtituisaun no estensaun. 

Branco konsidera, lei bele fo poder ba tribunal atu iha kompetensia hofi fo indultu ba prizioneiru hanesan Prezidenti Republika, ne’e labele akontese, presiza halo modifikasaun ba lei ne’e. 

Entertantu, Vise Ministru Justisa, Ivo Valenti hateten, vantazen lei ne’e mak, jusi sira foti desizaun atu aplika tipu pena saida deit, tanba iha kodigu penal iha tipu pena oi-oin hanesan prizaun, multa, traballu favor komunidade, administrasaun no pena asesoria. 

 Ivo Valente esplika tan, tipu pena tinan 5 ne’e, kuandu juis sira hakarak aplika kualker tipu ida, juiz iha ona mata dalan liu husi lei ne’ebe governu husu ba parlamentu nasional autoriza ka lae, lei ne’e mos atu fo garantia ba idreitu umanu fundamental husi kondenadu.

.