quarta-feira, 29 de maio de 2013

Komunidade Dili Suku 7 la asesu bee mos

.

Radio Liberdade - Wednesday, 29 May 2013 - Written by Acacio Pinto 

Radio, online –  Liu husi avaliasaun husi sosiedade sivil, Luta Hamutuk (LH) deskobre katak, Distritu Dili hanesn kapital TL, iha suku 7 mak la asesu ba bee mos.

Koordenador ekipa ba avaliasaun LH Zemilto Zaneve liu husi konferensia da imprensa foin lalais ne’e iha sede LH, Farol-Dili,  dehan suku 7 mak la asesu bee mos hanesan Becora, Kamea, Bairo-Pite, Comoro, Lahane oriental no Lahane osidental.

Relasiona ho orsamentu alokasaun orsamentu ba Distritu Dili, LH analiza, iha tinan tolu nia laran alokasaun orsamentu ba distrito Dili la refleta kondisaun. Linha distribuisaun bee mos sai at no sabraut.

Hare ba alokasaun hirak ne’e LH analiza katak, politika orsamentu seidauk bele kontribui hodi resolve problema bee moos iha distrito Dili. 

Tuir dadus sensus 2001 hatudu katak, komunidade Timor-Leste iha deit 48% mak asesu ba bee moos.

Iha tinan 2010 konsege sae ba 66% populasaun Timor Leste mak iha ona asesu ba bee moos hanesan kanalizasaun, posu, mota bomba, sosa bee tanke no bee botir. Maske asesu ba bee moos to ona 66%. Iha distrito Dili atinji ona 86% ho dadus ida ne’e hatudu katak asesu ba bee moos iha distrito Dili diak liu kompara ho distrito sira seluk.
 
“Komunidade seidauk hetan distribuisaun be mos  diak, tamba linha distribuisaun ne’ebe mak SAS halo seidauk to ba komunidade hotu,”dehan Zemilto.

Iha suku Camea iha aldeia Ailelehun, suku lahane Osidental aldeia Gomes de Araujo ne’ebe sei konsume udan ben no entre komunidade sira iha divida bee moos ba balu hodi uza ba nesesidade domestika.

Iha suku Bairo-Pite aldeia 02 Nikir no aldeia Terus Nain nebe seidauk hetan distribuisaun bee moos husi SAS. Komunidade iha suku sira seluk mos seidauk hetan distribuisaun bee moos ho diak tamba dalaruma bee mai dala ruma la mai. Wainhira kondisaun hirak ne’e la resolve imidiatamente susar ba Timor Leste atu atinji indikador Milinium Development Goals (MDGs) iha tinan 2015.

Kordinador ne’e hateten, komunidade asesu ba bee moos seidauk tuir higenia tanba komunidade uza bee mota ne’ebe seidauk iha teste laboratoriu.

Tuir LH nia analiza konsume bee moos kada ema ida tenke konsume bee 20-50 litru/ema ida. Maibe bazeia ba resultadu assessment hatudu katak komunidade iha suku nebe mak LH halo assessment; seidauk konsume to’o standar tamba komunidade foin konsume deit kuaze 50-75 jerigen (5 litru) familia.

Signifika katak familia ida konsume deit 13 litru. Kondisaun ida akontese tamba komunidade asesu ba bee moos ±1-2 km nomos bee moos nebe fornese husi SAS dalaruma mai dala ruma la mai.

LH rekomenda ba governu hodi aloka orsamentu iha anu fiskal 2014 nian hadia hotu linha distribuisaun nebe agora iha no ba komunidade nebe mak seidauk hetan kanalizasaun iha distrito Dili

Rekomenda ba governu hodi halo Planeamentu Urbana ba Distrito Dili atu nune bele fasilita diak liu servisu Governu nian liu-liu SEASU hodi distribui bee moos ho diak ba komunidade.

Rekomenda ba Governu liu SEASU tenke halo rehabilitasaun ba linha distribuisaun bee moos no halo instalasaun foun linha distribuisaun ba komunidade iha Distrito Dili nebe mak seidauk hetan antes implementa fila fali dekretu lei nu. 4/2004.  
.

Sem comentários:

Enviar um comentário

Nota: só um membro deste blogue pode publicar um comentário.